Ly hợp ô tô là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe, có nhiệm vụ truyền hoặc ngắt momen lực từ động cơ tới hộp số. Chức năng này ảnh hưởng đến khả năng tăng tốc và sự mượt mà của xe. Trong bài viết ngắn ngay dưới đây của TINXE360, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu cấu tạo chi tiết của ly hợp xe ô tô ngay nhé.
Ly hợp xe ô tô là gì ?
Ly hợp, hay còn gọi là clutch, là một thành phần quan trọng trong hệ thống truyền động của xe ô tô. Nhiệm vụ chính của nó là kết nối trục khuỷu của động cơ với các bộ phận khác của hộp số. Bộ ly hợp cho phép người lái kiểm soát việc truyền động bằng cách mở (ly) hoặc đóng (hợp) nó, ảnh hưởng đến việc xe chuyển động tiến, lùi hoặc dừng lại.
Khi xe đang ở trong chế độ tiến, ly hợp được mở ra ở số tương ứng, cho phép momen lực từ động cơ được truyền đến trục dẫn động của hộp số, từ đó thúc đẩy bánh xe chuyển động. Khi cần phanh hoặc lùi số, ly hợp sẽ được đóng lại, làm tách động cơ khỏi hệ thống truyền động. Tại thời điểm này, momen lực sẽ bị ngắt hoặc thậm chí có thể đổi hướng để giúp xe dừng lại theo ý muốn của người điều khiển. Điều này giúp xe ô tô hoạt động linh hoạt và an toàn trên đường.
Xem thêm: CẤU TẠO, NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG VÀ NHIỆM VỤ CỦA BỘ VI SAI
Cấu tạo chi tiết của ly hợp xe ô tô
Ly hợp trên ô tô có cấu tạo cơ bản bao gồm ba phần chính:
- Phần chủ động: Bao gồm bánh đà, giá đỡ lên vỏ ly hợp, vỏ ly hợp và đĩa ép. Bánh đà là thành phần đặt trên đầu trục khuỷu của động cơ, giúp truyền động từ động cơ đến ly hợp. Giá đỡ lên vỏ ly hợp là bộ phận giữ đĩa ép và trục khuỷu, cùng với vỏ ly hợp, tạo thành phần chủ động của ly hợp. Đĩa ép là một bánh răng có bề mặt ma sát, thường được làm bằng sợi amiăng hoặc composite, nằm ở giữa động cơ và hộp số.
- Phần bị động: Gồm có đĩa ma sát và trục bị động. Đĩa ma sát là bản gốc của đĩa ép, nơi tạo ra ma sát cần thiết để kết nối hoặc ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số. Trục bị động là phần cuối cùng của hộp số, nơi mà động cơ truyền động đến bánh xe.
- Cơ cấu điều khiển để ngắt ly hợp: Bao gồm bàn đạp, các cần bẩy, thanh nối, khớp trượt và các lò ép. Bàn đạp ly hợp được điều khiển bởi người lái và sử dụng để mở và đóng ly hợp. Các cần bẩy và thanh nối chuyển động từ bàn đạp sang đĩa ép, tạo ra áp lực cần thiết để kết nối hoặc ngắt kết nối ly hợp. Khớp trượt và các lò ép có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh ma sát và đảm bảo hoạt động trơn tru của ly hợp.
Cấu tạo chi tiết của ly hợp là một hệ thống phức tạp nhưng quan trọng trong hệ thống truyền động của ô tô, cho phép người lái kiểm soát việc truyền động và thực hiện các thay đổi tốc độ và hướng di chuyển của xe.
1. Bánh đà
Bánh đà trong hệ thống ly hợp của xe ô tô có chức năng tạo ra mômen quán tính khối lượng, giúp động cơ hoạt động hiệu quả. Thường, bánh đà sẽ được khoan lỗ để có thể gắn các bộ phận ly hợp trên xe. Bên cạnh đó, nó cũng được thiết kế với bề mặt nhẵn, thường được làm bằng chất liệu dày để tạo ra bề mặt ma sát lớn và hấp thụ lượng nhiệt lớn, giúp đảm bảo hiệu suất làm việc của hệ thống ly hợp.
2. Đĩa ly hợp (lá côn)
Để đảm bảo tiếp xúc đồng đều nhất với bề mặt ma sát của bánh đà, đĩa ly hợp thường được lắp ráp với một nguồn điểm để đảm bảo tính đồng đều. Đĩa ly hợp thường có hình dạng tròn, mỏng và thường được làm bằng thép để đáp ứng yêu cầu về độ bền và ma sát trong hệ thống ly hợp.
3. Vòng bi cắt
Vòng bi trong hệ thống ly hợp là một chi tiết vô cùng quan trọng, đảm nhận vai trò quyết định trong việc mở và đóng ly hợp. Cụ thể:
- Vòng bi trên ống trượt: Được bôi mỡ đầy đủ và có khả năng chuyển động trượt dọc theo trục. Điều này giúp đảm bảo tính liên tục và mượt mà trong việc đóng và cắt ly hợp.
- Vòng bi cắt ly hợp: Có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ chênh lệch tốc độ quay giữa càng cắt ly hợp và lò xo đĩa. Điều này giúp điều khiển quá trình mở và đóng ly hợp một cách hiệu quả.
- Vòng bi cắt ly hợp tự định tâm: Được sử dụng để giảm tiếng ồn do ma sát giữa lò xo đĩa và vòng bi cắt ly hợp. Ngoài ra, vòng bi này tự động điều chỉnh để đảm bảo rằng đường tâm của trục khuỷu và trục sơ cấp của hộp số nằm thẳng hàng với nhau. Điều này giúp duy trì tính ổn định và hiệu suất của hệ thống ly hợp.
Tất cả những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hoạt động hiệu quả và trơn tru của hệ thống ly hợp trên xe ô tô.
4. Bàn đạp
Hệ thống thủy lực trong hệ thống ly hợp của xe ô tô chịu trách nhiệm tạo ra áp suất thủy lực trong xi lanh chính. Chức năng chính của nó là tác động lên xylanh cắt ly hợp và điều khiển quá trình đóng và ngắt ly hợp một cách hiệu quả. Điều này đảm bảo rằng hệ thống ly hợp hoạt động mượt mà và linh hoạt, giúp xe ô tô di chuyển dễ dàng và an toàn trên đường.
5. Xi lanh chính
Bộ phận thủy lực của hệ thống ly hợp bao gồm các thành phần quan trọng như cần đẩy, piston xi lanh chính, buồng chứa dầu, các lò xo hãm và lò xo ly hợp. Trong quá trình hoạt động, piston thực hiện các phương trình trượt để tạo ra áp suất thuỷ lực cần thiết để điều khiển quá trình đóng và cắt ly hợp. Điều này đảm bảo rằng hệ thống ly hợp hoạt động chính xác và đáng tin cậy, giúp xe ô tô di chuyển một cách an toàn và hiệu quả trên đường.
6. Bàn ép và lò xo đĩa
Nắp ly hợp trong hệ thống ly hợp của xe ô tô đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối và ngắt công suất của động cơ. Nắp ly hợp còn được trang bị lò xo, chức năng của lò xo này là đẩy đĩa ép ly hợp vào đĩa ly hợp. Điều này giúp điều khiển quá trình đóng và cắt ly hợp một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo tính ổn định và linh hoạt của hệ thống ly hợp trên xe.
Các loại ly hợp thường gặp trên xe ô tô
Hệ thống ly hợp trong xe ô tô có thể được phân loại dựa trên phương thức truyền momen xoắn và phương pháp tạo lực ép:
1. Dựa trên phương thức truyền momen xoắn
- Ly hợp ma sát: Sử dụng lực ma sát để kết nối hoặc ngắt kết nối động cơ với hộp số.
- Ly hợp thủy lực: Sử dụng áp suất thủy lực để điều khiển việc kết nối và ngắt kết nối ly hợp.
- Ly hợp điện từ: Sử dụng trường điện từ để điều khiển việc kết nối và ngắt kết nối ly hợp.
- Ly hợp liên hợp: Kết hợp hai hoặc nhiều phương pháp truyền động để tạo ra hệ thống ly hợp phức tạp và linh hoạt.
2. Dựa vào phương pháp tạo lực ép
- Ly hợp lò xo: Sử dụng lực ép từ lò xo để đóng và ngắt ly hợp.
- Ly hợp ly tâm: Sử dụng nguyên tắc ly tâm để điều khiển việc kết nối và ngắt kết nối ly hợp.
- Ly hợp nửa ly tâm: Kết hợp nguyên tắc ly tâm và lò xo để tạo ra hệ thống ly hợp có hiệu suất cao và đáng tin cậy trên xe ô tô.
3. Dựa vào phương pháp dẫn động:
- Ly hợp dẫn động cơ khí: Sử dụng cơ cấu cơ khí để kết nối và ngắt kết nối động cơ và hộp số.
- Ly hợp dẫn động thủy lực: Sử dụng áp suất thủy lực để điều khiển việc kết nối và ngắt kết nối ly hợp.
- Ly hợp tự động thủy lực: Sử dụng áp suất thủy lực tự động để điều khiển ly hợp một cách tự động.
4. Dựa vào phương pháp điều khiển
- Điều khiển thủ công: Người lái phải thao tác thủ công để điều khiển việc kết nối và ngắt kết nối ly hợp.
- Điều khiển tự động: Hệ thống ly hợp hoạt động tự động và không yêu cầu sự can thiệp thủ công từ người lái.
5. Dựa trên trạng thái làm việc
- Ly hợp đóng: Trạng thái trong đó ly hợp đang kết nối và công suất được truyền từ động cơ đến hộp số.
- Ly hợp mở: Trạng thái trong đó ly hợp đã ngắt kết nối và không có công suất được truyền từ động cơ đến hộp số.
Tổng kết
Trên đây, chúng ta đã khám phá toàn bộ kiến thức cơ bản về cấu tạo chi tiết của ly hợp xe ô tô. Điều này bao gồm các khía cạnh quan trọng như phương thức truyền momen xoắn, phương pháp tạo lực ép, phương pháp điều khiển, và trạng thái làm việc của ly hợp. Các yếu tố này cùng hoạt động để đảm bảo sự truyền động hiệu quả và linh hoạt trong việc điều khiển công suất của động cơ và hộp số trên xe ô tô. Việc hiểu về hệ thống ly hợp là một phần quan trọng của kiến thức về ô tô và sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách xe hoạt động và cách duy trì nó để đảm bảo an toàn và hiệu suất tốt nhất trên đường.
Xem thêm: TÌM HIỂU ƯU, NHƯỢC ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG PHANH KHÍ NÉN
