Quy định trừ điểm bằng lái theo đề xuất từ Bộ Công an – ảnh hưởng và khả năng thực thi. Một dự thảo từ Bộ Công an đề xuất việc áp dụng hình thức trừ điểm bằng lái để kiểm soát hành vi vi phạm giao thông. Tuy nhiên, việc này có thể gây ra những tác động tiêu cực khi được áp dụng trong thực tế. Trong bài viết ngắn ngay dưới đây của TINXE360, chúng tôi sẽ đề cập đến việc áp dụng hình thức xử phạt trừ điểm bằng lái xe ngay nhé.
Áp dụng hình thức xử phạt trừ điểm bằng lái xe
Dự thảo Luật Đảm bảo trật tự An toàn giao thông đường bộ đưa ra một danh sách gồm 28 nhóm hành vi vi phạm mà các tài xế có thể bị áp dụng biện pháp xử phạt tiền và trừ điểm bằng lái. Tuy nhiên, việc áp dụng danh sách này có thể mang theo những tác động đáng kể và cần được xem xét kỹ lưỡng.
Đang xây dựng cơ sở dữ liệu chung
Dưới ánh sáng của Nghị quyết số 123/NQ-CP, trong phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 8/2020, Chính phủ đã thống nhất quy định về điểm của Giấy phép lái xe (GPLX) như một biện pháp quản lý hành chính, không thuộc dạng xử phạt hành chính, trong đó GPLX sẽ được cấp 12 điểm mỗi năm. Trong trường hợp trong một năm bị trừ hết điểm, tài xế phải thi lại để lấy lại GPLX.
Trái ngược với điều này, theo dự thảo Luật Đảm bảo trật tự An toàn giao thông đường bộ, Bộ Công an đã đề xuất 28 nhóm hành vi vi phạm giao thông mà tài xế có thể bị xử phạt tiền và trừ điểm bằng lái. Các vi phạm bao gồm chạy vượt tốc độ 10-20km/h, quá tải số người vượt quá 50-100% quy định, không nhường đường cho xe ưu tiên, vi phạm luật giao thông trên đường cao tốc…
Theo Đại tá Đỗ Thanh Bình, Phó cục trưởng Cục CSGT, việc áp dụng hệ thống cấp điểm cho GPLX sẽ là một biện pháp quản lý toàn diện và lịch sự. Quy định này cho phép cơ quan nhà nước theo dõi quá trình tuân thủ luật sau khi vi phạm, và khi được thực thi, nó sẽ tác động tích cực đến hành vi, tạo ra ý thức nâng cao cho các tài xế tham gia giao thông. Hơn nữa, điều này cũng giúp cơ quan quản lý thực hiện giám sát toàn diện về việc tuân thủ sau khi vi phạm của tài xế.
Đại tá Bình đã chỉ ra rằng hiện nay, việc quản lý người điều khiển phương tiện giao thông dựa trên từng hành vi vi phạm riêng lẻ. Trong khi đó, nhiều quốc gia khác trên thế giới đã áp dụng thành công hệ thống trừ điểm trong việc quản lý an toàn giao thông.
Giải thích về số điểm 12 được cấp cho Giấy phép lái xe (GPLX), ông Đỗ Thanh Bình, Phó cục trưởng Cục CSGT, đã thể hiện rằng con số này tương ứng với 12 tháng, một khoảng thời gian dựa trên kinh nghiệm của một số nước đã áp dụng hệ thống tương tự. Tuy nhiên, số điểm này sẽ không hiển thị trực tiếp trên GPLX mà sẽ được mã hóa và lưu trữ trong hệ thống dữ liệu.
Ông Bình đã phân tích: “Khi có quyết định xử phạt, điểm sẽ được trừ trực tiếp trên hệ thống. Các viên CSGT chỉ cần kiểm tra nhanh trên máy tính là có thể biết tài xế còn bao nhiêu điểm.”
Xem thêm: MỨC XỬ PHẠT KHI QUÊN MANG THEO GIẤY PHÉP LÁI XE
Trong khoảng thời gian một năm tính từ lần trừ điểm gần nhất, nếu tài xế không bị trừ hết điểm, cơ quan chức năng sẽ cấp lại 12 điểm để áp dụng trong năm tiếp theo. Tuy nhiên, nếu trong một năm tài xế không vi phạm, điểm tích luỹ sẽ không được chuyển sang năm kế tiếp (ví dụ, nếu trong năm 2020 tài xế không bị trừ điểm nào, thì trong năm 2021 vẫn chỉ có 12 điểm, không cộng dồn điểm từ năm 2020 thành 24 điểm). Trường hợp bị trừ hết điểm, GPLX sẽ không còn giá trị, và tài xế phải học và thi lại để lấy lại GPLX.
Đại tá Bình đã thông tin thêm rằng Bộ Công an đang hướng dẫn Cục CSGT triển khai phần mềm xử lý vi phạm. Khi phần mềm này được triển khai, tất cả thông tin về vi phạm, cùng với thông tin GPLX của người vi phạm, sẽ được lưu trong dữ liệu và được đồng bộ với phần mềm quản lý cấp và đổi GPLX.
Quá trình xử lý vi phạm được thực hiện theo cách mà CSGT sẽ nhập thông tin vào phần mềm này khi có quyết định xử phạt. Điểm sẽ được trừ trên hệ thống từ đó. Việc này giúp CSGT kiểm soát tất cả lỗi lái xe đã vi phạm, và chỉ cần kiểm tra nhanh trên hệ thống để biết tài xế còn bao nhiêu điểm. Tóm lại, hệ thống dữ liệu này sẽ được CSGT nhập và quản lý, tương tự như cách xử phạt vi phạm giao thông nguội hiện nay, tài xế chỉ cần truy cập trang web của Cục CSGT để biết mình bị trừ bao nhiêu điểm với từng vi phạm cụ thể.
Lo phát sinh tiêu cực
Cục CSGT đã thông tin rằng số điểm của tài xế sẽ không hiển thị trực tiếp trên Giấy phép lái xe (GPLX), mà thay vào đó sẽ được mã hóa và lưu trữ trong hệ thống dữ liệu. Khi có quyết định xử phạt, điểm sẽ được trừ trên hệ thống.
Tuy đồng tình với việc trừ điểm GPLX đối với một số hành vi vi phạm giao thông, nhưng luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), đã thể hiện sự băn khoăn. Ông Cường cho rằng việc trừ điểm GPLX nhằm tăng cường công tác quản lý, song song với việc này là tăng cường thẩm quyền cho CSGT. Tuy nhiên, việc tăng cường thẩm quyền mà không được thực hiện một cách nghiêm túc có thể dẫn đến nguy cơ phát sinh các tình huống tiêu cực.
“Việc tăng thẩm quyền cho lực lượng chức năng mà không có sự kiểm soát nghiêm ngặt có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng quyền lợi. Ví dụ, khi một tài xế bị thông báo sắp hết 12 điểm trừ trong năm, họ có thể tìm cách trả tiền để lực lượng chức năng giảm nhẹ vi phạm,” luật sư Cường đã chia sẻ. Ông cũng đề xuất rằng với những hành vi vi phạm giao thông cố ý và nghiêm trọng như vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm, lạch lách, đánh võng, chở quá tải, chở quá số người,… có thể xem xét áp dụng biện pháp tước GPLX trong một khoảng thời gian hoặc trong trường hợp lỗi nghiêm trọng, có thể xem xét tước GPLX vĩnh viễn.
Như vậy, việc giám sát và thực hiện các biện pháp trừ điểm GPLX cần được thực hiện một cách nghiêm túc và minh bạch để đảm bảo rằng không có tình huống tiêu cực xảy ra và để duy trì tính công bằng trong quá trình quản lý giao thông.
Xem thêm: NHỮNG LƯU Ý CẦN BIẾT VỀ GIẤY PHÉP LÁI XE TÍCH HỢP TRONG CĂN CƯỚC CÔNG DÂN
Theo luật sư Nguyễn Xuân Hiệp, thuộc Đoàn Luật sư Hà Nội, trong dự thảo Luật Đảm bảo trật tự An toàn giao thông đường bộ, Bộ Công an đã đề xuất việc cấp bằng lái sẽ bao gồm quá trình sát hạch, theo dõi tuân thủ pháp luật sau khi cấp bằng (kèm trừ điểm), và thi sát hạch lại (nếu điểm bị trừ hết), tất cả sẽ do Bộ này quản lý. Ông Hiệp cảnh báo rằng nếu mọi hoạt động này đều do ngành Công an quản lý mà thiếu cơ chế giám sát, có thể dẫn đến tình huống tiêu cực.
Ông Lê Thành Long, Giám đốc Công ty TNHH Vận tải Trung Thành, nhớ lại rằng năm 2003, việc bấm lỗ lên Giấy phép lái xe đã từng được áp dụng. Năm 2007, Nghị định 146 chính thức loại bỏ hình thức bấm lỗ, thay vào đó là biện pháp tước GPLX theo thời hạn. Hiện, Bộ Công an tiếp tục đề xuất việc trừ điểm GPLX.
“Dưới góc độ cơ bản, ý kiến này được dư luận ủng hộ. Tuy nhiên, để thực hiện điều này, hệ thống dữ liệu xử lý vi phạm cần phải liên thông trên toàn quốc, để kiểm tra và so khớp dễ dàng. Cần có cơ chế giám sát toàn diện để tránh sự tiêu cực,” ông Long đã chia sẻ.
Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà, Ủy viên Ủy ban Pháp luật, đồng tình với quy định trừ điểm, nhưng cũng bày tỏ lo ngại khi công việc này chỉ do một đơn vị thực hiện, có thể dẫn đến sai sót và tình trạng tiêu cực. “Người vi phạm có thể lo ngại phải thi lại bằng, từ đó cảm thấy có thể tìm cách giảm nhẹ vi phạm bằng cách tương tác với lực lượng CSGT. Vì vậy, để tránh tình huống tiêu cực, trách nhiệm đầu tiên phải thuộc về Bộ Công an,” ông Hoà đã chia sẻ.
Theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, nhiều nước đã thành công áp dụng hình thức này. Ông Quyền cho rằng việc thành công của việc trừ điểm sẽ phụ thuộc vào việc thực hiện công khai, minh bạch. Tuy nhiên, để thực hiện điều này, cần phải áp dụng công nghệ hiện đại một cách mạnh mẽ, xây dựng hệ thống dữ liệu dùng chung cho các cơ quan quản lý và người dân để cùng giám sát. Đơn vị chủ trì cần chịu trách nhiệm nếu có tình huống tiêu cực xảy ra.
Trong đề xuất của dự thảo Luật Bảo đảm trật tự An toàn giao thông đường bộ, việc chuyển nhiệm vụ sát hạch và cấp Giấy phép lái xe (GPLX) từ Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) cho Bộ Công an đã trở thành một vấn đề nổi bật. Hiện tại, nhiệm vụ này đang được thực hiện bởi Bộ GTVT theo Luật Giao thông đường bộ. Về vấn đề này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Mai Tiến Dũng, đã đưa ra quan điểm rằng nguyên tắc chỉ đạo nhất quán của Chính phủ là giao nhiệm vụ cho cơ quan nào thực hiện tốt hơn.
Mai Tiến Dũng đã nhấn mạnh rằng, hiện tại đang áp dụng quan điểm này, không phải là vấn đề “quyền anh, quyền tôi”, mà là vì mục tiêu quản lý hiệu quả các lĩnh vực được quy định bởi luật pháp.
Thiếu tướng Tô Ân Xô, Chánh Văn phòng và người phát ngôn của Bộ Công an, đã chia sẻ rằng quan điểm của cả Bộ Công an và Bộ GTVT khi tham gia xây dựng dự thảo Luật không chỉ là việc “ai làm tốt hơn thì giao nhiệm vụ cho ai”, mà hướng tới mục tiêu quản lý tối ưu và hiệu quả trong các lĩnh vực mà luật pháp quy định.
Hiện tại, dự thảo Luật vẫn đang trong giai đoạn thu thập ý kiến. Cả Bộ Công an và Bộ GTVT sẽ tiếp thu mọi ý kiến đóng góp để hoàn thiện dự thảo trước khi chuyển lên cấp Chính phủ để trình Quốc hội xem xét.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng
Tại Mỹ, việc tính điểm bằng lái đã gây tác động mạnh đến việc thanh toán bảo hiểm xe đối với chủ xe bị vi phạm luật giao thông. Đa số các quốc gia trên thế giới đã áp dụng hệ thống này để kiểm soát vi phạm giao thông, trong đó có khoảng 26 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia.
Ở Mỹ, mỗi bang lại áp dụng quy định riêng về việc trừ điểm và hình thức xử phạt. Tại bang Arizona, ví dụ, vi phạm đạt 8 điểm trong vòng một năm có thể dẫn đến tình trạng treo bằng lái. Đáng chú ý, việc vi phạm về việc lái xe khi uống rượu bia ở bang này bị xem xét rất nghiêm, một lần vi phạm đã đủ để bị trừ ngay 8 điểm quý báu, cùng với các hình phạt tiền và hình phạt tù liên quan.
Tại bang California, vi phạm không tuân theo hiệu lệnh của CSGT sẽ bị trừ một điểm, vượt quá tốc độ cho phép bị trừ một điểm, việc sử dụng chất kích thích hoặc rượu khi lái xe có thể bị trừ đến hai điểm. Khi một người vi phạm tích luỹ quá 4 điểm trong 12 tháng, 6 điểm trong 24 tháng hoặc 8 điểm trong 36 tháng, họ sẽ phải đối mặt với việc bị treo bằng lái.
Bên cạnh việc áp dụng điểm vi phạm trong quản lý giao thông, các công ty bảo hiểm tại Mỹ cũng có quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu liên quan đến khách hàng có điểm phạt. Người bị vi phạm khi muốn gia hạn hợp đồng bảo hiểm thường sẽ phải trả mức phí cao hơn so với tình trạng thông thường.
Xem thêm: NHỮNG QUY ĐỊNH LÁI XE KỲ LẠ TRÊN KHẮP THẾ GIỚI
Ở Anh, hệ thống tính điểm vi phạm giao thông được áp dụng theo một thang điểm 12 điểm. Tài xế sẽ bị cấm lái xe trong hai trường hợp: bị kết án vi phạm luật giao thông nghiêm trọng hoặc tích luỹ đạt 12 điểm phạt trong vòng 3 năm. Sau đó, tài xế sẽ tham gia trát hầu tòa và tòa án sẽ quyết định thời gian cấm lái. Nếu cấm lái từ 56 ngày trở lên, tài xế sẽ phải thi lại bằng lái.
Tại Trung Quốc, hệ thống tính điểm 12 cũng được áp dụng, và sẽ được làm mới vào ngày 1/1 hàng năm. Người vi phạm mất hết 12 điểm trong vòng 1 năm sẽ bị treo bằng. Để khôi phục bằng lái, tài xế cần tham gia khóa học kéo dài 2 tuần tại trung tâm, đóng phạt và thi lại bằng. Tùy theo kết quả thi, bằng lái sẽ được cấp hoặc bị từ chối. Lỗi vi phạm giao thông nghiêm trọng như lái xe trong tình trạng say rượu cũng bị trừ đến 12 điểm.
Tại Đức, tài xế sẽ bị tịch thu bằng lái khi tích luỹ đạt 8 điểm phạt. Hệ thống điểm này sẽ được lưu trữ trong khoảng thời gian từ 2,5 đến 10 năm tùy theo mức độ nghiêm trọng của vi phạm.
Ở Italia, hệ thống điểm phạt có phần linh hoạt hơn. Mỗi người dân được cấp sẵn 20 điểm. Thực hiện tuân thủ luật giao thông, tài xế sẽ được thưởng thêm 2 điểm sau 2 năm. Số điểm tối đa mỗi người có thể nhận là 30 điểm. Tuy nhiên, các lỗi nghiêm trọng như vi phạm việc lái xe khi say rượu có thể bị phạt tới 10 điểm. Chỉ cần vi phạm 2 lần, tài xế sẽ bị tước bằng lái.
Trên đây là bài viết ngắn về việc áp dụng hình thức xử phạt trừ điểm bằng lái xe. Để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả, việc thực thi quy định trừ điểm bằng lái cần phải được kết hợp với quá trình giáo dục và tăng cường nhận thức về an toàn giao thông. Ngoài ra, việc thực hiện nên đi kèm với các biện pháp giám sát và đánh giá chất lượng để đảm bảo tính minh bạch và tránh bất kỳ lạm dụng nào.
Tóm lại, việc trừ điểm bằng lái theo dự thảo của Bộ Công an có thể có những ảnh hưởng tích cực như cải thiện ý thức tuân thủ luật giao thông, nhưng cũng cần phải cân nhắc và triển khai một cách cẩn trọng để tránh tác động tiêu cực và đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong quá trình thực thi.
Xem thêm: TỐI ƯU HIỆU QUẢ VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA CÙNG XE TẢI TERA180
