Hệ thống điện của ô tô đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận hành, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của xe. Từ các chức năng cơ bản như khởi động, cung cấp điện, đánh lửa đến các công nghệ tiên tiến như hệ thống phanh, lái, treo, hệ thống điện đều góp phần quan trọng vào hiệu suất và an toàn của xe. Do đó, việc kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống điện thường xuyên là điều cần thiết để đảm bảo xe hoạt động ổn định và an toàn. Một hệ thống điện hoạt động không tốt có thể gây ra các vấn đề cho nhiều hệ thống khác trên xe, điều này đặc biệt quan trọng đối với việc duy trì hiệu suất và tuổi thọ của xe. Trong bài viết ngắn ngay dưới đây của TINXE360, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết các hệ thống điện – điện tử trên xe tải ngay nhé.
Các hệ thống điện – điện tử trên xe tải
1. Hệ thống khởi động
Nguyên lý hoạt động của hệ thống khởi động là một quy trình phức tạp nhưng quan trọng đối với việc khởi động động cơ xe. Khi người lái quay chìa khóa khởi động sang vị trí START, dòng điện từ ắc quy sẽ thông qua công tắc khởi động và đến cuộn hút của máy khởi động. Dòng điện này tạo ra một từ trường hút piston của công tắc khởi động, đẩy piston di chuyển, và đẩy cần dẫn động và bánh răng khởi động ăn khớp với vành răng của bánh đà.
Khi bánh răng khởi động ăn khớp với vành răng của bánh đà, dòng điện từ ắc quy đi qua cuộn dây phần ứng của máy khởi động, tạo ra một lực điện từ quay trục khuỷu động cơ. Khi động cơ khởi động, người lái quay chìa khóa khởi động sang vị trí ON. Lúc này, dòng điện từ ắc quy đi qua cuộn giữ của máy khởi động, tạo ra một từ trường giữ piston của công tắc khởi động ở vị trí hút.
Khi động cơ khởi động và chạy ổn định, dòng điện từ ắc quy được ngắt, làm piston của công tắc khởi động trở về vị trí ban đầu, đẩy cần dẫn động và bánh răng khởi động ra khỏi vành răng của bánh đà.
Xem thêm: NHỮNG NGUYÊN NHÂN KHIẾN XE TẢI HAO NHIÊN LIỆU BẤT THƯỜNG
Các vấn đề phổ biến thường gặp của hệ thống khởi động bao gồm:
- Ắc quy yếu: Ắc quy yếu là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vấn đề khởi động. Khi ắc quy yếu, dòng điện cung cấp cho máy khởi động sẽ không đủ để quay trục khuỷu động cơ.
- Máy khởi động bị hư hỏng: Máy khởi động có thể bị hỏng do nhiều nguyên nhân như cuộn dây bị cháy, bạc đạn mòn, hoặc các vấn đề khác.
- Công tắc khởi động bị hư hỏng: Công tắc khởi động cũng có thể bị hỏng do các vấn đề như tiếp điểm cháy, rơ le hỏng, gây ra các trục trặc trong quá trình khởi động.
- Dây điện bị hở hoặc đứt: Dây điện bị hở hoặc đứt có thể dẫn đến hiện tượng chập cháy, rò điện, và ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống khởi động.
2. Hệ thống nạp điện
Hệ thống nạp điện trên xe tải đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn điện cho các thiết bị tiêu thụ trong xe, bất kể khi động cơ đang hoạt động hay không.
Trên xe tải, có nhiều thiết bị tiêu thụ điện, bao gồm các thiết bị an toàn và các hệ thống tiện ích. Do đó, hệ thống nạp điện luôn hoạt động liên tục để duy trì điện áp và đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho các thiết bị này.
Xem thêm: NHỮNG CÁCH GIÚP TIẾT KIỆM NHIÊN LIỆU XE TẢI
Cấu tạo của hệ thống nạp điện thường bao gồm máy phát điện, bộ điều áp, ắc quy, khóa điện, hệ thống điều khiển và đèn báo sạc. Đây là các thành phần quan trọng giúp điều chỉnh và duy trì điện áp trong hệ thống, đồng thời bảo đảm hiệu suất hoạt động ổn định của hệ thống điện trên xe tải.
3. Hệ thống đèn chiếu sáng và tín hiệu
Hệ thống đèn chiếu sáng và các đèn chỉ thị tín hiệu đóng vai trò rất quan trọng trong việc di chuyển xe ô tô, đặc biệt là vào buổi tối và trên các tuyến đường xa. Chúng không chỉ giúp tăng cường tầm nhìn và sự tập trung của người lái mà còn cung cấp các tín hiệu quan trọng cho các phương tiện khác trên đường, bao gồm đèn xi-nhan, đèn cảnh báo lùi xe, và đèn pha.
Hệ thống này được phân bố trên phần đầu, thân, và đuôi xe cũng như trong cabin. Mặc dù các chế độ đèn tín hiệu có thể thay đổi tùy theo hãng xe, nhưng phải tuân thủ các quy định cụ thể để đảm bảo sự an toàn và tính nhất quán trên đường.
Xem thêm: NHỮNG TÌNH HUỐNG KHÔNG NÊN VƯỢT XE TẢI
Các xe hiện đại thường được trang bị công nghệ đèn tiên tiến, giúp lái xe dễ dàng điều khiển trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt như sương mù và khói bụi mịn.
4. Hệ thống điều khiển không khí
Hệ thống điều hòa không khí trong xe tải không chỉ giúp điều chỉnh nhiệt độ không khí bên trong xe mà còn có vai trò quan trọng trong việc lưu thông không khí. Ngoài ra, hệ thống này còn có chức năng sấy kính và chống đọng sương trong thời tiết lạnh, đặc biệt khi nhiệt độ bên trong xe cao hơn so với bên ngoài.
Hệ thống điều hòa có thể được phân loại theo phương thức điều khiển, bao gồm:
- Điều hoà tự động: Hệ thống này tự động điều chỉnh nhiệt độ và các thiết lập khác dựa trên các thông số môi trường như nhiệt độ ngoại vi, độ ẩm, và ánh sáng mặt trời.
- Điều hòa chỉnh tay: Người lái có thể điều chỉnh các thiết lập về nhiệt độ và luồng không khí bằng cách thủ công thông qua các nút điều khiển trên bảng điều khiển của hệ thống.
Xem thêm: CÁCH BẢO DƯỠNG XE TẢI ĐỂ XE LUÔN BỀN
5. Hệ thống điều khiển động cơ
ECM (Engine Control Module) là một thành phần quan trọng của hệ thống điện và hệ thống điện tử trên xe tải. Nó hoạt động bằng cách tiếp nhận và xử lý thông tin đầu vào từ các cảm biến, sau đó truyền lệnh tới các bộ phận điều khiển của động cơ.
ECM có khả năng điều khiển trực tiếp nhiều bộ phận trên xe tải như vòi phun xăng điện tử, van không tải, hệ thống đánh lửa, hệ thống rơ-le, van điện tử, bướm ga điện, đèn báo và các tín hiệu chẩn đoán. Điều này giúp điều chỉnh hoạt động của động cơ và các hệ thống liên quan, từ đó cải thiện hiệu suất và tiết kiệm năng lượng.
Xem thêm: QUY TRÌNH YÊU CẦU BỒI THƯỜNG BẢO HIỂM TNDS BẮT BUỘC Ô TÔ
6. Hệ thống điện phụ
Hệ thống khóa cửa trên xe tải không chỉ là một phần của hệ thống điện mà còn có chức năng đăng ký mã nhận dạng, mở và đóng cửa, cảnh báo đóng kín, đồng thời thường được tích hợp với hệ thống báo động. Ngoài ra, hệ thống nâng hạ kính trên xe tải cũng đa dạng với các loại như dạng kéo, sử dụng dây cáp hoặc điều khiển tự động.
Hệ thống gạt nước là một phần quan trọng giúp làm sạch kính lái, loại bỏ nước mưa để tăng cường tầm nhìn cho người lái. Một số xe còn được trang bị hệ thống gạt mưa tự động, tối ưu hóa hiệu quả làm sạch kính.
Xem thêm: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGĂN TIẾNG ỒN TỪ LỐP XE Ô TÔ
Hệ thống gương chỉnh/gập điện cung cấp sự thuận tiện và linh hoạt cho người lái, cho phép điều chỉnh và gập gương chiếu hậu ngoài nhanh chóng theo nhu cầu. Hệ thống khoá cửa và an ninh đảm bảo an toàn khi xe di chuyển và bảo vệ phương tiện khi đậu đỗ. Hệ thống cửa kính điện giúp nâng hạ cửa kính một cách dễ dàng và thuận tiện cho người sử dụng.
7. Hệ thống điều hoà
Hệ thống điều hòa xe tải, hay còn được biết đến là hệ thống điện lạnh xe tải, đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh không khí bên trong cabin, giữ cho nhiệt độ luôn ở mức thoải mái và dễ chịu nhất. Cơ chế hoạt động của điều hòa xe tải dựa trên việc điều chỉnh áp suất, nhiệt độ và tính chất của chất làm lạnh để tạo ra hơi lạnh. Điều này giúp duy trì một môi trường lý tưởng bên trong xe tải, đặc biệt quan trọng đối với việc duy trì sự thoải mái và tinh thần tập trung cho người lái và hành khách trên các chuyến hành trình dài.
8. Hệ thống phanh điều khiển điện tử
Khi xảy ra va chạm đột ngột, tài xế thường đạp phanh gấp, làm cho bánh xe bị bó cứng và mất khả năng quay, tăng nguy cơ gây tai nạn. Hệ thống chống bó cứng phanh (ABS – Anti-lock Braking System) ra đời nhằm giải quyết vấn đề này, giữ cho bánh xe tiếp tục bám đường và đảm bảo hệ thống phanh hoạt động ổn định.
Cấu tạo của hệ thống ABS bao gồm các bộ phận như phanh đĩa, bộ điều hòa lực phanh, xi-lanh chính, bộ trợ lực phanh, bàn đạp và phanh tay. Hệ thống ABS chỉ hoạt động khi tốc độ xe vượt quá 20km/h.
Xem thêm: KINH NGHIỆM LÁI XE ĐỘNG CƠ DẦU TIẾT KIỆM NHIÊN LIỆU
Là một phần của hệ thống điện và điện tử trên xe tải, hệ thống phanh ABS hoạt động dựa trên việc thu thập thông tin từ cảm biến bánh xe và gửi tín hiệu đến bộ xử lý trung tâm ECU. Bộ xử lý trung tâm sau đó điều khiển bơm ABS để kiểm soát áp suất phanh, thực hiện việc ngắt – nhả phanh một cách liên tục.
9. Hệ thống định vị toàn cầu GPS
Ngày nay, hệ thống định vị toàn cầu GPS đã trở thành một tiện ích phổ biến trong nhiều loại xe, bao gồm cả xe tải. Do tính tiện lợi của nó, nhiều chủ xe đã ưu tiên lắp đặt hệ thống này ngay khi mua xe.
GPS (Global Positioning System) hoạt động thông qua các thiết bị thông minh, sóng và tín hiệu vệ tinh để xác định chính xác hành trình, vị trí và tốc độ của xe tải. Điều này mang lại sự an tâm cho chủ xe, đặc biệt khi họ cần theo dõi vị trí của xe qua điện thoại di động.
Hệ thống điện trên xe tải là một phần quan trọng trong việc vận hành xe. Khi gặp vấn đề, việc kiểm tra và xác định nguyên nhân hỏng hóc nhanh chóng là cần thiết.
Xem thêm: LỖI KẸT CHÂN GA PHỔ BIẾN TRÊN XE Ô TÔ
Các dòng xe hiện nay thường được trang bị GPS để giúp xác định vị trí của xe và ngăn chặn việc mất trộm. Hơn nữa, thông qua hệ thống điện và điện tử trên xe, chủ xe có thể truy cập vào các thông tin về lịch trình di chuyển của xe như quãng đường đã đi, thời gian dừng đỗ và số lần dừng đỗ.
Tổng kết
Trên đây là bài viết tìm hiểu chi tiết các hệ thống điện – điện tử trên xe tải. Các hệ thống điện – điện tử trên xe tải không chỉ có vai trò quan trọng trong việc cải thiện hiệu suất vận hành của xe, mà còn đóng góp tích cực vào việc nâng cao tính an toàn và tiện ích cho người lái và hành khách.
Xem thêm: CẤU TẠO VÀ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG ĐIỆN XE Ô TÔ TẢI
