Hệ thống bôi trơn hoạt động như một yếu tố quan trọng trong việc đảm bảo sự trơn tru và mượt mà của máy móc. Việc thực hiện kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ cho hệ thống bôi trơn sẽ cải thiện hiệu suất hoạt động và gia tăng tuổi thọ cho chiếc xe của bạn. Điều này giúp đảm bảo rằng xe của bạn luôn hoạt động ổn định và đáng tin cậy. Trong bài viết ngắn ngay dưới đây của TINXE360, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu hệ thống bôi trơn của xe ô tô chi tiết nhất ngay nhé.
Tìm hiểu hệ thống bôi trơn của xe ô tô và tác dụng
1. Hệ thống bôi trơn
Hệ thống bôi trơn trên ô tô đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dầu bôi trơn đến các bộ phận máy móc. Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn là một phần không thể thiếu trong chương trình bảo dưỡng định kỳ của xe hơi.
Hệ thống bôi trơn thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Cung cấp dầu bôi trơn đến các bề mặt tiếp xúc để giảm ma sát trong quá trình hoạt động của các bộ phận máy móc.
- Lọc tạp chất và bụi bẩn khỏi dầu nhờn để duy trì tính chất làm việc của dầu.
- Làm mát dầu nhờn để đảm bảo nhiệt độ ổn định trong hệ thống.
- Đảm bảo kín đáo trong việc giữa các bộ phận để tránh rò dầu hoặc sự xâm nhập của tạp chất từ môi trường bên ngoài.
- Ngăn ngừa sự hình thành của sự ăn mòn và rỉ sét trên bề mặt các bộ phận máy móc.
Bảo dưỡng thường xuyên cho hệ thống bôi trơn giúp đảm bảo rằng động cơ của xe luôn hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ của nó.
2. Dầu nhờn – dầu bôi trơn
Có nhiều loại dầu bôi trơn được sử dụng trong các hệ thống bôi trơn, và việc lựa chọn loại dầu nhờn thích hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tải trọng của ổ trục, tốc độ hoạt động, và tính năng cường hoá của động cơ xe ô tô.
Việc chọn loại dầu bôi trơn đúng loại và cấp độ chất lượng sẽ đảm bảo hiệu suất tối ưu và tuổi thọ của động cơ. Điều này thường được quyết định bởi nhà sản xuất xe hơi hoặc các chuyên gia bảo trì ô tô dựa trên các yếu tố cụ thể của từng loại động cơ và điều kiện vận hành.
Tóm lại, việc lựa chọn loại dầu bôi trơn phù hợp là một phần quan trọng của bảo dưỡng định kỳ của xe hơi để đảm bảo sự hoạt động tốt nhất cho động cơ và hệ thống bôi trơn của nó.
Xem thêm: CÁCH KIỂM TRA VÀ GIẢM MỨC TIÊU HAO NHIÊN LIỆU CHO XE Ô TÔ
3. Các phương pháp bôi trơn dùng trong động cơ đốt trong
Bôi trơn bằng pha dầu vào nhiên liệu
Phương pháp bôi trơn bằng cách pha dầu vào nhiên liệu thường được áp dụng cho động cơ xăng hai kỳ, đặc biệt là các động cơ có kích thước nhỏ. Trong phương pháp này, dầu được kết hợp với xăng và sau đó truyền vào hệ thống động cơ thông qua bộ chế hòa khí. Tỉ lệ pha dầu trong xăng thường là 1/20 hoặc 1/25, tùy thuộc vào thể tích của động cơ.
Nguyên lý hoạt động của phương pháp này là khi hỗn hợp xăng và dầu chảy qua bộ chế hòa khí, chúng tạo thành các hạt nhỏ hơn kết hợp với không khí. Kết quả là tạo ra một hỗn hợp chứa các hạt dầu nhờn và khí, và hỗn hợp này sẽ bám vào bề mặt các chi tiết máy để bôi trơn ma sát.
Mặc dù đây là một phương pháp đơn giản, nhưng nó không đảm bảo an toàn tuyệt đối cho động cơ. Lý do là lượng dầu bôi trơn không được kiểm soát chặt chẽ, và việc dầu và nhiên liệu đốt cháy cùng nhau có thể tạo ra muội than, làm cản trở quá trình tản nhiệt và làm hỏng piston và các chi tiết khác trong động cơ. Do đó, phương pháp này thường không được khuyến nghị cho việc bôi trơn động cơ ô tô.
Bôi trơn bằng vung té
Phương pháp bôi trơn bằng vung té thường được áp dụng trong các động cơ xilanh có kết cấu đơn giản, đặc biệt là trong các động cơ xilanh nằm ngang.
Nguyên lý hoạt động của phương pháp này là sử dụng dầu nhờn có chứa trong cái thùng chứa dầu để đưa dầu lên và hắt tung nó ra. Mỗi vòng quay của trục khuỷu sẽ hắt dầu lên một lần và tạo thành các hạt dầu nhỏ, sau đó sẽ vung té vào không gian trong cái thùng chứa dầu rồi rơi xuống các bề mặt ma sát trong động cơ.
Để đảm bảo rằng ổ trục luôn được cung cấp đủ dầu nhờn khi hoạt động, người ta thường tạo ra các gân hứng dầu nhờn trên các vách ngăn bên trong ổ trục.
Mặc dù đây là một phương pháp đơn giản, nhưng không thể đảm bảo lượng dầu bôi trơn của ổ trục luôn ổn định. Vì vậy, phương pháp này thường không được sử dụng trong các động cơ ô tô hiện đại, đặc biệt là trong các động cơ rời.
Bôi trơn bằng cưỡng bức
Phương pháp này là một trong những phương pháp phổ biến được sử dụng trong hầu hết các dòng xe ô tô hiện đại. Nó đáp ứng các tiêu chí quan trọng như bôi trơn hiệu quả, làm mát động cơ một cách hiệu quả, và tẩy sạch mặt tiếp xúc của các bộ phận trong hệ thống ổ trục.
Hệ thống bôi trơn theo phương pháp này bao gồm nhiều thành phần như cái thùng chứa dầu, bơm dầu nhớt, bầu lọc dầu thô và dầu tinh, két làm mát dầu nhờn, đồng hồ báo áp suất dầu, đồng hồ báo nhiệt độ dầu nhờn và mạng lưới các đường ống dẫn dầu.
Phương pháp này đã được chứng minh là đáng tin cậy và hiệu quả trong việc bảo vệ và bôi trơn các chi tiết quan trọng trong động cơ ô tô.
Hệ thống bôi trơn hỗn hợp
Hầu hết các động cơ ô tô sử dụng hệ thống bôi trơn kết hợp giữa bôi trơn cưỡng bức và bôi trơn theo phương pháp cácte dầu. Trong hệ thống này, các chi tiết quan trọng chịu tải trọng lớn như bạc cổ trục chính, bạc đầu to thanh truyền, và các bạc trục cam, cùng với các bạc đòn mở của cơ cấu phân phối khí, được bôi trơn bằng áp lực. Trong khi đó, các chi tiết khác như pittông, mặt gương xi lanh, con đội, xu-páp, thân xu-páp và ống dẫn hướng xu-páp được bôi trơn bằng dầu vung té.
Hệ thống bôi trơn này đảm bảo sự bôi trơn hiệu quả cho các chi tiết quan trọng trong động cơ ô tô, giúp tối ưu hóa hiệu suất và tuổi thọ của động cơ.
4. Các bộ phận chính của hệ thống bôi trơn xe ô tô
1. Lọc dầu
Hệ thống lọc dầu nhờn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng dầu nhờn luôn duy trì sự sạch sẽ để tránh mài mòn không cần thiết trên các bộ phận quan trọng của động cơ do tạp chất. Có nhiều loại bầu lọc dầu nhờn khác nhau được sử dụng để thực hiện công việc này, bao gồm:
- Bầu lọc cơ khí: Sử dụng các thành phần cơ học để loại bỏ tạp chất khỏi dầu nhờn.
- Bầu lọc thấm: Dựa vào lớp vật liệu thấm để nắp dầu nhờn, loại bỏ tạp chất trong quá trình dầu nhờn chảy qua lớp này.
- Bầu lọc ly tâm: Sử dụng lực ly tâm để tách tạp chất ra khỏi dầu nhờn, sau đó dầu sạch được đưa vào hệ thống.
- Lọc từ tính: Sử dụng từ tính để lôi cuốn tạp chất có tính từ từ dầu nhờn.
- Lọc hoá chất: Sử dụng các hạt lọc chứa các chất hoá chất để hấp thụ và loại bỏ các tạp chất trong dầu nhờn.
Mỗi loại bầu lọc có ưu điểm và hạn chế riêng, và sự lựa chọn giữa chúng thường phụ thuộc vào loại động cơ và yêu cầu cụ thể của từng ứng dụng.
Xem thêm: BẢO DƯỠNG THƯỚC LÁI XE Ô TÔ ĐÚNG CÁCH
2. Bơm dầu
Bơm dầu chịu trách nhiệm cung cấp dầu nhờn dưới áp suất cao và liên tục đến các bề mặt ma sát trong động cơ để thực hiện các nhiệm vụ quan trọng như bôi trơn, làm mát, và tẩy rửa. Hệ thống bôi trơn trong động cơ thường sử dụng một loại bơm dầu cụ thể, bao gồm:
- Bơm bánh răng: Đây là loại bơm được sử dụng phổ biến nhất trong hệ thống bôi trơn động cơ. Bơm bánh răng hoạt động bằng cách sử dụng các bánh răng để nạp và đẩy dầu nhờn.
- Bơm phiến trượt: Loại bơm này sử dụng các phiến trượt để tạo áp suất và chuyển dầu nhờn đến các bề mặt cần bôi trơn.
- Bơm trục vít: Bơm trục vít hoạt động bằng cách sử dụng một hoặc nhiều trục vít để nạp và đẩy dầu nhờn.
- Bơm pittông: Loại bơm này sử dụng các pittông để tạo áp suất và di chuyển dầu nhờn.
Sự lựa chọn giữa các loại bơm này thường phụ thuộc vào yêu cầu cụ thể của động cơ và ứng dụng. Mục tiêu chính là đảm bảo hệ thống bôi trơn hoạt động hiệu quả để bảo vệ và làm cho động cơ hoạt động mượt mà và bền bỉ.
3. Thông gió hộp trục khuỷu
Trong quá trình hoạt động của động cơ cơ học có đốt cháy, có một vấn đề quan trọng cần xem xét là sự lọt khí từ buồng đốt cháy vào hộp trục khuỷu. Sự lọt khí này có thể gây ô nhiễm và phân hủy dầu nhờn bên trong hộp trục khuỷu, làm giảm hiệu suất và tuổi thọ của dầu nhờn. Ngoài ra, nó cũng tạo ra môi trường nhiệt độ cao bên trong hộp trục khuỷu, ảnh hưởng đến tính chất vật lý và hóa học của dầu nhờn. Vì vậy, để tránh những tác động tiêu cực này, cần tìm cách giải quyết vấn đề thông gió trong hộp trục khuỷu.
Có hai phương pháp chính để giải quyết vấn đề thông gió trong hộp trục khuỷu:
- Thông gió tự nhiên (Thông gió hở): Đây là phương pháp tự nhiên, dựa vào sự chuyển động của pit-tông hoặc xe ô tô để khí trong hộp trục khuỷu tự động thoát ra ngoài thông qua hệ thống ống thông gió. Phương pháp này dựa vào nguyên tắc tự nhiên của luồng không khí và không yêu cầu sự can thiệp cưỡng bức.
- Thông gió cưỡng bức (Thông gió kín): Đây là phương pháp thông gió cưỡng bức, sử dụng áp suất chân không trong quá trình nạp để đẩy khí từ hộp trục khuỷu vào đường nạp của động cơ. Phương pháp này yêu cầu sự can thiệp đặc biệt để tạo ra áp suất chân không cần thiết để đảm bảo luồng khí lưu thông một cách hiệu quả.
Tùy thuộc vào ứng dụng cụ thể và điều kiện hoạt động, người sử dụng có thể lựa chọn phương pháp thông gió phù hợp nhằm bảo vệ dầu nhờn và đảm bảo hiệu suất của động cơ không bị ảnh hưởng.
4. Két làm mát dầu
Trong quá trình hoạt động của động cơ, dầu nhờn đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát nhiệt độ của các thành phần trong xylanh động cơ và các bề mặt có tiếp xúc với nhiệt độ cao. Điều này đặc biệt quan trọng vì nhiệt độ của dầu nhờn có thể tăng lên liên tục do các nguyên nhân sau đây:
- Tiếp xúc với các chi tiết máy có nhiệt độ cao: Trong một số phần của động cơ, dầu nhờn tiếp xúc trực tiếp với các chi tiết máy hoạt động ở nhiệt độ cao. Đặc biệt, trong hệ thống bôi trơn, dầu nhờn được phun vào vùng đỉnh của pit-tông để làm mát và bôi trơn. Điều này đòi hỏi khả năng làm mát hiệu quả để đảm bảo nhiệt độ của dầu nhờn không tăng quá mức đáng kể, từ đó duy trì tính ổn định của nó.
- Làm mát ở trục tải nhiệt lượng: Ngoài ra, dầu nhờn cũng phải làm mát các thành phần khác trong hệ thống, đặc biệt là ở trục tải nhiệt lượng được tạo ra trong quá trình ma sát. Trong quá trình này, dầu nhờn phải loại bỏ nhiệt độ để tránh tăng nhiệt độ quá cao, gây hại cho khả năng bôi trơn và tính ổn định của dầu nhờn.
Để đảm bảo rằng nhiệt độ làm việc của dầu nhờn được duy trì ổn định và độ nhớt của nó không thay đổi, cũng như khả năng bôi trơn được duy trì, hệ thống làm mát dầu là một phần quan trọng trong động cơ. Có hai cách chính để làm mát dầu nhờn, đó là sử dụng hệ thống làm mát bằng nước hoặc làm mát bằng không khí, tùy thuộc vào yêu cầu cụ thể của ứng dụng và động cơ.
Xem thêm: NHỮNG SAI LẦM THƯỜNG MẮC PHẢI KHI BẢO DƯỠNG XE Ô TÔ
5. Các sự cố hư hỏng thường hay gặp ở hệ thống bôi trơn
Việc tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất và thực hiện bảo dưỡng định kỳ, bao gồm việc thay dầu và lọc dầu, là một cách hiệu quả để tránh gặp phải các sự cố trong hệ thống bôi trơn của động cơ xe ô tô. Thực hiện đúng các quy trình này giúp giảm nguy cơ hỏng hóc và bảo vệ hệ thống bôi trơn khỏi các vấn đề tiềm ẩn.
Mặt khác, nếu không tuân thủ và bỏ qua các quy định này, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho các phần khác trên động cơ xe ô tô. Cụ thể, hệ thống phát lực, bao gồm piston, thanh truyền và trục khuỷu, cùng với hệ thống phân phối khí, bao gồm trục cam, xupáp và cò mổ, có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi hệ thống bôi trơn gặp sự cố. Những hư hỏng trong những phần này có thể dẫn đến sự cố đáng kể và chi phí sửa chữa lớn.
Do đó, việc thực hiện bảo dưỡng định kỳ và tuân thủ các khuyến cáo của nhà sản xuất không chỉ giúp bảo vệ hệ thống bôi trơn mà còn giảm nguy cơ sự cố nghiêm trọng và tiết kiệm được chi phí bảo trì và sửa chữa cho các phần khác trên xe ô tô.
6. Một số sự cố có thể xảy ra đối với hệ thống bôi trơn
Các vấn đề liên quan đến hệ thống bôi trơn trong động cơ xe ô tô có thể gây ra nhiều tình huống không mong muốn. Dưới đây là một số vấn đề quan trọng:
- Rò rỉ đường ống dầu: Rò rỉ đường ống dầu có thể dẫn đến lượng dầu quá thấp trong hệ thống bôi trơn, làm sáng đèn báo áp suất dầu. Điều này có thể gây ra sự cố nghiêm trọng do không đảm bảo độ bôi trơn đúng mức.
- Lọc dầu nhiễm bẩn: Sử dụng lọc dầu quá lâu mà không thay mới có thể gây nghẹt lọc, khiến dầu không thể dẫn đến các vị trí cần bôi trơn một cách hiệu quả. Nhiễm bẩn trong dầu cũng có thể gây ra hiện tượng mài mòn, gây hỏng cho các bộ phận quan trọng trong động cơ.
- Lão hóa dầu: Dầu nhờn sau một thời gian sử dụng có thể lão hóa và thất sạch, dẫn đến xì dầu ra ngoài các ống và cácte. Điều này có thể gây mòn và hỏng bơm cấp dầu, gây ra các vấn đề liên quan đến bôi trơn.
Để đảm bảo hiệu suất và độ tin cậy của hệ thống bôi trơn trong động cơ xe ô tô, cần thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng, thay dầu và lọc dầu đúng thời hạn, và theo dõi các chỉ số báo áp suất dầu. Các biện pháp này không chỉ giúp tránh các sự cố tiềm ẩn mà còn giúp kéo dài tuổi thọ và hiệu suất của động cơ.
Tổng kết
Trên đây là bài viết tìm hiểu hệ thống bôi trơn của xe ô tô chi tiết nhất. Để bảo dưỡng hệ thống bôi trơn của xe ô tô một cách tốt nhất, quy trình định kỳ là điều cực kỳ quan trọng. Thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng giúp tránh việc chờ đến khi xe có dấu hiệu bất thường mới đi kiểm tra. Cách tiếp cận này đặc biệt quan trọng để đảm bảo hiệu suất và độ tin cậy của hệ thống bôi trơn.
Nếu xe ô tô của bạn thường xuyên hoạt động trên đường với các hành trình dài, bạn có thể xem xét việc bảo dưỡng hệ thống bôi trơn dựa trên số lượng kilômét đi được. Điều này đặc biệt quan trọng với việc thay dầu nhớt.
Tuyệt đối không nên bỏ qua việc kiểm tra và bảo dưỡng đúng kỹ thuật theo định kỳ. Điều này giúp cải thiện hiệu suất của động cơ và hạn chế các sự cố nhỏ, từ đó tránh được các chi phí sửa chữa đáng tiếc. Hiểu rõ tầm quan trọng của dầu bôi trơn là quan trọng, và việc thực hiện đúng kỹ thuật là điều không thể thiếu trong quá trình bảo dưỡng xe hơi của bạn.
Xem thêm: NGUYÊN NHÂN KHIẾN ÁP SUẤT NHỚT XE Ô TÔ TĂNG CAO
